Kortrijk krijgt eerste Onument als herdenkingsmonument voor coronaslachtoffers
In verschillende Vlaamse steden en gemeenten worden de komende maanden ‘Onumenten’, opgericht.  Dat zijn cirkelvormige herdenkingsmonumenten om stil te staan bij de vele coronaslachtoffers, maar ook bij andere verlieservaringen. Het eerste Onument komt aan de begraafplaats Hoog Kortrijk. In mei moet het klaar zijn.
De naam ‘Onument’ is bewust gekozen. Het klinkt lichter, luchtiger en minder massief dan monument. De symbolische beginletter O maakt het een open en uitnodigend woord, dat bovendien in de drie landstalen uitspreekbaar is. Overal in Vlaanderen komen er Onumenten. Het allereerste in Kortrijk.
Het Onument wordt meer dan een gedenksteen een ontmoetingsplek waar bezoekers samen de vele slachtoffers van corona kunnen herdenken en herinneringen kunnen ophalen aan dierbaren. Het wordt ook een plaats om stil te staan bij alle vormen van (collectief) verlies. Een plek van verbinding en troost in de groene en serene omgeving aan begraafplaats Hoog Kortrijk. Aan het Onument kunnen momenten, evenementen en rituelen georganiseerd worden. Die kunnen stil of luid, klein of groots, samen of alleen worden beleefd.
Hoog Kortrijk
De Onumenten zijn een idee van Moving Closer, Kunstwerkt en Elke Van Hoof. Het collectief Moving Closer (Uus Knops, Sophie De Somere, Katleen Schepers en Barbara Raes) combineert een expertise in kunst, zorg en (afscheids)rituelen om projecten te bedenken en/of uit te voeren die te maken hebben met verlies. Kunstwerkt coördineert de uitwerking van het Onumentenproject. De organisatie gelooft in het inzetten van beeldende kunst, zeker op momenten die zo sterk ingrijpen op vele levens en op de samenleving. Klinisch psycholoog Elke Van Hoof is mede-initiatiefnemer.
Uus Knops, psychiater en initiatiefneemster, stelde op 1 november tijdens de herdenkingsplechtigheid Reveil op begraafplaats Hoog Kortrijk haar idee van een Onument voor aan burgemeester Ruth Vandenberghe. In januari 2021 werden de eerste gesprekken met de initiatiefnemers en Crematorium Uitzicht opgestart.
Het Onument zal hier zeker een meerwaarde zijn. Het wordt een rust- en ontmoetingsplek voor alle Kortrijkzanen. Het past ook binnen ons beleid om begraafplaatsen om te vormen tot begraaf’parken’ waar er naast rouwen ook plaats is voor beleving. Hier staan ook al de beelden ‘De Tombetafel’ en ‘Groot Gebonden Marmer’ van kunstenaar Paul Van Rafelghem. Ook de keuze voor het ontwerp van een marmeren zitbank is passend. Marmer staat symbool voor onsterfelijkheid en puurheid.Ruth Vandenberghe, burgemeester KortrijkÂ
We tekenen met Kortrijk graag in op het voorstel om hier een Onument te plaatsen. Dat kunst en cultuur een troost kunnen bieden, werd het afgelopen jaar meer dan ooit duidelijk. Met het Onument kunnen we in Kortrijk een herinnering creëren aan deze periode als steun aan ieder die een dierbare is verloren.Axel Ronse, schepen van Cultuur KortrijkÂ
Slachtoffers terroristische aanslagen
Alle Onumenten – die telkens op maat van een locatie ontworpen worden – zijn van de hand van de landschapsarchitect Bas Smets. Hij maakte in het Zoniënwoud ook al het monument ter nagedachtenis van de slachtoffers van de terroristische aanslagen in Brussel. De verschillende Onumenten samen zullen een familie vormen: grotere en kleinere, met een gemeenschappelijk DNA, maar toch elk een eigenheid.
Van oudsher heeft de mens open plekken gemaakt in de natuur om zich te beschermen en te verzamelen. De herdenkingsplekken voor de Coronacrisis worden opgevat als een verderzetting van deze ‘clairières’. Elke plek zal de bestaande omgeving – landelijk of stedelijk – verbijzonderen en nodigt zo uit tot bezinning en rust. Samen vormen deze Onumenten een nieuwe familie van plaatsen van ontdekking en ontmoeting.ÂBas Smets, landschapsarchitect
Ik vond dat monument van Bas in het Zoniënwoud zo innemend, dat ik hem vroeg of we geen variaties hierop konden maken, verspreid over het hele land. Omdat corona een aanslag is op het hele land. Omdat we allemaal iemand of iets zijn verloren door corona. Verlies kan mensen verbinden, en net door die verbinding ontstaat veerkracht en hoop. Daartoe dienen deze cirkelvormige Onumenten.Uus Knops, bezielster Onumenten
Minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers voorziet subsidies voor het project Onumenten.
Deze crisis heeft al veel leed veroorzaakt. Economisch, maar ook vooral menselijk. We moesten afscheid nemen van geliefden, familie en vrienden. Soms kónden we zelfs geen afscheid nemen, want begrafenissen moesten gebeuren in beperkte kring. Onwezenlijk. Met de Onumenten zorgen we voor plaatsen waar men kan genieten van kunst en verdriet gedeeld kan worden. Plaatsen waar kunst mensen opnieuw samenbrengt.Bart Somers, Vlaams minister van Binnenlands Bestuur
